taal is de basis voor alle leerprocessen

 
nascholing Nederlands voor leraren

een ondergeschoven stiefkindje – om ook maar eens een pleonasme te gebruiken …                        

primair onderwijs

taalvaardigheid studenten pabo

Met de komst van de pabo als lerarenopleiding basisonderwijs in 1985, is de historisch prominente positie van het vak Nederlandse taal en letterkunde gedeformeerd tot een ondergeschikte positie als ’taal’, voornamelijk ‘taaldidactiek‘. Dat terwijl de opleiding van een 3-jarige in een 4-jarige veranderde. Het verlies van literatuur als culturele educatie laat ik met enige pijn buiten beschouwing, ook ondanks de link met jeugdliteratuur en ‘leesbevordering’. Gebrek aan eigen taalvaardigheid leidde tot stof moeten leren doceren ongeacht de eigen beheersing van die stof. Dat is de belangrijkste oorzaak van een lange reeks klachten – die al begon in de jaren 90 – over de slechte taalvaardigheid van studenten pabo en uiteindelijk ook van een deel van de afgestudeerden. De landelijke taaltoets voor eerstejaarsstudenten (van 2006 tot 2016-2017 verplicht) was weliswaar een poging om alsnog het ‘startniveau’ te verbeteren, maar daar bleef (en blijft) het meestal bij …

voor de hand liggende oorzaken:

•  verschil in aandacht voor de basisvaardigheden per type vooropleiding én – naar mijn ervaring zeker ook – tussen de afzonderlijke scholen
   (Pabo’s moeten er vanuit kunnen gaan dat die basisvaardigheden in de vooropleiding voldoende aan de orde zijn geweest: dat kan immers geen taak zijn voor een hbo-opleiding.) ∗
•  een verschil in motivatie en/of onderwijsrendement per aankomende student (ongeacht het type vooropleiding en de school)

∗  voor (aankomende) studenten pabo bied ik een ‘demo-toets’ en ook (zo nodig) een passend pakket e-learning – tegen enkel een bijdrage in de onkosten: pabo-taal.nl

situatie basisonderwijs

Er waren in het verleden al verschillende wegen die leidden naar de functie van leraar basisonderwijs en die variatie is vooral de afgelopen twee decennia nog sterk toegenomen en daarmee vaak ook de verschillen in bagage voor taalvaardigheid. (Ook studenten van de diverse deeltijdvarianten, particuliere opleidingen en ook zij-instromers maken gebruik van het pakket e-learning voor studenten pabo.)

Naar mijn ervaringen met het werkveld is voor ‘eigen taalvaardigheid’ voor een substantieel deel van het personeel ‘onderhoud’ aan de orde, soms ‘achterstallig’. Voor nascholing blijkt men vaak vooral gefocust op de nieuwste onderwijskundige trends en de eigen vaardigheid bij het centrale vak taal krijgt vaak geen aandacht, met alle klachten van dien, onder anderen van ouders. Het is dan wel tijd voor gerichte deskundigheidsbevordering! E-learning, inclusief ondersteuning via helpdesk, is daarvoor een laagdrempelige, effectieve en ook nog eens kosten en (werk)tijd besparende oplossing.

Voorlopig zie ik bij het primair onderwijs alleen pogingen van individuele werknemers om tegen ‘studententarief’ gebruik te maken van de e-learning voor studenten pabo – wat uiteraard niet de bedoeling is. Het initiatief lijkt bij het primair onderwijs meer te liggen bij individuele werknemers …

Het secundair onderwijs is natuurlijk ook afhankelijk van de basiskennis en -vaardigheden van de leerlingen die van verschillende basisscholen afkomstig zijn. Het basisonderwijs vormt een fundamentele eerste schakel en het werk van de leerkrachten is van groot belang voor het studiesucces van leerlingen in het voortgezet onderwijs: een verantwoordelijkheid die zeker niet onderschat moet worden. Nederlands / taal speelt daarbij uiteraard een heel belangrijke rol.

secundair en tertiair onderwijs

‘iedere docent taaldocent’ en ’taalondersteunend lesgeven’ alleen slogans?   

Voor het voortgezet onderwijs en hbo wordt vaak gesproken over de wenselijkheid van ’taalondersteunend’ lesgeven door docenten van andere vakken dan Nederlands. Aandacht voor taal in andere lessen lijkt voor de hand liggend, maar het veronderstelt wel een toerusting die bij leerkrachten natuurlijk niet zomaar aanwezig is. De eigen taalvaardigheid van docenten vormt daarbij uiteraard de basis. Daarnaast zijn werkbare didactische suggesties nodig. Voor alle duidelijkheid: voor deze doelgroep is er uiteraard een ander pakket e-learning (en zijn er andere toetsen) dan voor studenten pabo of voor leraren primair onderwijs. 

e-learning met helpdesk: laagdrempelig, flexibel én kostenbesparend

Met name het ontwikkelen en uitvoeren van zomercursussen voor aankomende studenten pabo (2007-2015) bracht mij uiteindelijk op het idee voor een meer eigentijdse vorm van onderwijs: e-learning, met – essentieel – een helpdesk. Van dit onderwijsaanbod wordt inmiddels individueel gebruik gemaakt door (aankomende) studenten pabo voltijd, deeltijd en zij-instroom van 26 instellingen voor hoger onderwijs. Ik ontvang regelmatig positieve reacties van gebruikers. Dat leidde ook tot vraag naar e-learning voor andere doelgroepen in het onderwijs: studenten van andere opleidingen hbo en universiteit en voor docenten voortgezet onderwijs, als nascholing. Daarvoor zijn andere, passende programma’s samengesteld.

Op die manier is nascholing laagdrempeliger en effectiever. Bovendien zijn de kosten – en het werkverzuim voor scholing – aanmerkelijk lager.

Voor het voortgezet onderwijs en hbo kan ik het aanbod desgewenst ook afstemmen met de vaksectie Nederlands. Soms kiest men er ook bewust voor om dat gescheiden te houden, met volledig externe scholing.

Ik ben graag bereid tot vrijblijvende nadere informatie. Bekijken van een pakket via een tijdelijk account is daarbij mogelijk.

contact

laatst bijgewerkt: 9-4-’25

©  2021-2025   Ronald Zwiers, neerlandicus